سامانه همایش های دانشگاه جیرفت

صفحه اصلی / سومین همایش بین المللی و چهارمین همایش ملی کشاورزی، محیط زیست و امنیت غذایی

مطالعه تنوع ژنتیکی اجزاء عملکرد در گندم وحشیAegilops tauschii تحت شرایط تنش خشکی

نویسندگان :

فاطمه حسینی¹ سید سعید موسوی²

1- دانشگاه بوعلی سینا 2- دانشگاه بوعلی سینا

کلمات کلیدی :

Aegilops tauschii،تنوع ژنتیکی،تنش خشکی،تجزیه واریانس،مقایسه میانگین

چکیده :

گندم نان، به‌عنوان مهم‌ترین گیاه زراعی، نقشی حیاتی در چرخه غذا و امنیت غذایی در جهان و ایران بازی می‌کند. از بین تنش‌های محیطی، تنش خشکی یکی از عوامل کلیدی با تأثیرنامطلوب بر تولید این محصول راهبردی است. این تنش به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای تأمین غذا محسوب می‌شود و عملکرد گیاهان زراعی را محدود می‌کند. یک راه‌کار اساسی جهت مقابله با این تنش و افزایش عملکرد گندم زراعی تحت شرایط تنش رطوبتی، ارزیابی تنوع ژنتیکی ذخایر ژرم‌پلاسم گیاهی و استفاده از تنوع موجود در برنامه‌های به‌نژادی آینده است. گندم دیپلوئید وحشی گونه Aegilops tauschii به‌عنوان یکی از اجداد گندم زراعی، یکی از مهم‌ترین منابع ژنتیکی برای برنامه‌های به‌نژادی گندم به منظور بهبود عملکرد از طریق گزینش برای اجزاء عملکرد به شمار می‌رود. جهت رسیدن به این هدف، در این تحقیق عملکرد و اجزای عملکرد 10 اکوتیپ‌ مختلف A. tauschii ، درقالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با 3 تکرار ارزيابي شدند. براساس نتايج تجزيه واريانس مرکب، اکوتيپ هاي ارزیابی شده از نظر بيش‌تر اجزاء عملکرد، به جزء تعداد سنبله بارور، تفاوت معني دار آماري (p<0.01) نشان دادند. این نتیجه بیانگر وجود تنوع ژنتيکي مطلوب و قابل توجه در ژرم‌پلاسم حاضر جهت بهره برداری از آن در برنامه هاي گزینشی به نژادي آينده است. براساس نتايج مقايسه ميانگين، جمعيت هاي A19 و ،A16 گونه A. tauschii به ترتيب، بيش ترين و کم ترين عملکرد و اجزای عملکرد را تحت شرايط تنش خشکی نشان دادند. در نهایت بر اساس نتایج بدست آمده مي توان نتيجه گيري کرد که تنوع ژنتيکي بالايي بين ژنوتيپ هاي اين خويشاوند وحشي گندم وجود دارد که مي تواند از تنوع موجود جهت گزینش غیر مستقیم برای بهبود عملکرد دانه در برنامه هاي به نژادي گندم در شرایط تنش خشکی بهره‌برداری کرد.